การจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการ

ความหมายของบูรณาการ คือ

การทำให้สมบูรณ์ โดยหน่วยย่อยๆ ที่มีความสัมพันธ์กันเข้ามาทำหน้าที่เป็นองค์รวม

เป้าหมายของการเรียนรู้แบบบูรณาการ

1. เพื่อช่วยให้ผู้เรียนเชื่อมโยงสิ่งที่เรียนเข้ากับชีวิตจริงและช่วยให้เกิดความสัมพันธ์เชื่อมโยงระหว่างความคิดรวบยอดในศาสตร์ต่างๆ ทำให้เกิดการเรียนรู้ที่มีความหมายกลมกลืนกันทั้งประสบการณ์และวิธีคิดของผู้เรียนสอดคล้องกับความต้องการและสภาพจริง
2. ช่วยจัดการความซ้ำซ้อนของเนื้อหาต่างๆ ในหลักสูตร ตอบสนองต่อความสามารถทางพหุปัญญาของผู้เรียน ส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดการสร้างสรรค์ความรู้ด้วยตนเองโดยคำนึงถึงความเหมาะสมของผู้เรียนเป็นสำคัญ

รูปแบบของการบูรณาการแบ่งออกเป็น 5 รูปแบบ ดังนี้

1) แบบสอดแทรก (infusion) เป็นการสอนโดยสอดแทรกเนื้อหาของวิชาอื่น ๆ เข้าไปในการสอนของผู้สอนในวิชาหนึ่ง โดยผู้สอนคนเดียวเป็นผู้วางแผนและสอน

2) แบบคู่ขนาน (parallel) เป็นการสอนที่มีการวางแผนร่วมกันของผู้สอนมากกว่าหนึ่งคนโดยระบุสิ่งที่เป็นหัวข้อหรือปัญหาเดียวกันจะสอนอย่างไรในวิชาของแต่ละคน งานที่จะให้ผู้เรียนทำจะแตกต่างกันไปในแต่ละวิชา

3) แบบพหุวิทยาการ (multidisciplinary) เป็นรูปแบบที่ผู้สอนต่างวิชามาร่วมวางแผนกำหนดหัวเรื่องหรือปัญหาร่วมกัน มีการมอบหมายให้ผู้เรียนทำงานร่วมกันหรือเป็นโครงการ

4) แบบสหวิทยาการ (interdisciplinary)  ผู้สอนต่างวิชามาร่วมกันวางแผนและร่วมกันสอนในหัวข้อหรือปัญหาร่วมกัน

5) แบบบูรณาการ (integrated) ทั้งมโนทัศน์ ทักษะ เจตคติและความเชื่อ รวมทั้งเนื้อหา โดยผู้เรียนสามารถเลือกและฝึกสิ่งที่ต้องการเรียนรู้ตามความถนัดและความสนใจของตนเอง

ลักษณะที่สำคัญโดยรวมของการบูรณาการที่ดีประกอบด้วย 5 ลักษณะ ดังนี้

1) มีความรู้และกระบวนการเรียนรู้

2) มีการพัฒนาทางจิตใจ

3) มีการกระทำของผู้เรียนร่วมด้วย

4) เชื่อมโยงสิ่งที่เรียนกับสิ่งที่เป็นอยู่ในชีวิตจริงของผู้เรียน

5) มีเนื้อหาวิชาต่างๆ

ตัวอย่างการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการสำหรับนักศึกษาคณะวิศวกรรมศาสตร์ มจธ.ราชบุรี  ประกอบด้วยสาระการเรียนรู้ของโมดูลเคมีและฟิสิกส์ มีการนำโครงงานการสร้างเครื่องมือวัดความเข้มข้นน้ำตาลมาเป็นกิจกรรมเพื่อให้นักศึกษาวิศวกรรมศาสตร์ได้ศึกษาเรื่องกฏของการหักเหของแสง (ฟิสิกส์), stoichiometry, และ สารละลาย (เคมี), การออกแบบแนวคิดของเครื่องมือโดยวัดความเข้มข้นของซูโครสเป็นเปอร์เซนต์โดยน้ำหนัก (ฟิสิกส์และเคมี) และการสร้างเครื่องมือ refractometer ด้วยตนเอง (ฟิสิกส์) ทีมผู้สอนทำหน้าที่ช่วยกันกำหนดหัวเรื่อง ขอบเขตเนื้อหาที่เกี่ยวข้อง และกำหนดผลการเรียนรู้ที่คาดหวังสำหรับชั้นปีที่หนึ่ง เพื่อให้นักศึกษามีความรู้ เข้าใจและประยุกต์ใช้เชื่อมโยงได้ในลำดับชั้นปีถัดไป

อีกหนึ่งตัวอย่างมีการศึกษาการจัดการเรียนการสอนบูรณาการสาระการเรียนรู้   3 กลุ่มวิชา คือ ฟิสิกส์เน้นกลศาสตร์  คณิตศาสตร์ และภาษาอังกฤษ  โดยใช้โครงงานกังหันลม เป็นกิจกรรมเพื่อให้นักศึกษาวิศวกรรมศาสตร์ได้ศึกษาเรื่อง กลศาสตร์การถ่ายเทโมเมนตัมของลมที่เคลื่อนที่ การเปลี่ยนรูปพลังงาน การคำนวณประสิทธิภาพของเครื่องจักร (ฟิสิกส์เน้นกลศาสตร์), การคำนวนขนาดของใบพัดให้เหมาะสมทำให้ลดการปะทะของลมได้ (คณิตศาสตร์), การเลือกฟังก์ชันคณิตศาสตร์เพื่อประมาณรูปทรงของใบพัดและการอินทิเกรตเพื่อคำนวณหาปริมาตรของใบพัดเพื่อการออกแบบรูปแบบที่เหมาะสม (ฟิสิกส์เน้นกลศาสตร์และคณิตศาสตร์) และการสืบค้นข้อมูล คำศัพท์ การสื่อสารเพื่อการนำเสนอปากเปล่าและเขียนรายงานเป็นภาษาอังกฤษ การเรียนการสอนโดยใช้โครงงานนี้นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้นักศึกษานำความรู้ที่เรียนอยู่หรือเคยเรียน สนใจมาเชื่อมต่อและสังเคราะห์ความรู้พัฒนาทักษะต่าง ๆ และสอดคล้องกับผลลัพธ์การเรียนรู้ โดยเน้นให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ผู้เรียนลงมือปฏิบัติ โดยมีครูทำหน้าที่เป็นโค้ชและจัดบรรยากาศส่งเสริมการเรียนรู้ ผู้เรียนจัดทำโครงงานเป็นกลุ่ม มีการระดมความคิดเห็นและสืบค้นจากแหล่งที่มาของข้อมูลที่น่าเชื่อถือ วางแผนและลงมือปฏิบัติดำเนินการสร้างโมเดลกังหันลมในตอนท้ายโดยใช้เครื่องมือ 3D printing ผู้เรียนผลิตงานออกมาเป็นรูปธรรม และสามารถนำมาอภิปรายแลกเปลี่ยนกับเพื่อนและผู้สอน เชื่อมโยงองค์ความรู้แต่ละศาสตร์กับการทำงานจริง ในส่วนของข้อมูลทัศนคติของนักศึกษาต่อรูปแบบการเรียนรู้แบบบูรณาการนี้ สามารถเป็นข้อมูลพื้นฐานเพื่อ มจธ. ราชบุรีมีการพัฒนารูปแบบกระบวนการเรียนรู้ต่อไป

---

reference

1. เวชฤทธิ์ อังกนะภัทรขจร การเรียนการรู้แบบบูรณาการ (Integrational Instruction) วารสารศึกษาศาสตร์ ปีที่ 20 ฉบับที่ 3 เดือนมิ.ย. 52-ก.ย. 52
2. Rungsirisakun R., Intarapong P., Lekprasert B., and Tantiwisawaruji S. Using Project Based Learning in a Fundamental Chemistry Course: An Experience Report. Psychology Research, January 2019, Vol. 9, No. 1, 6-10.
3. Tantiwisawaruji S., Intarapong P., Srirat J., Techadisai K., Luadsong A., and Lekprasert B., Students’ opinion towards an integrated project: a case study of pilot implementation for engineering students at Residential College, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, Thailand. 2019 International Society of Scholarship of Teaching and Learning (ISSOTL) Conference “SoTL Without Borders: Engaged Practices for Social Change”. Atlanta, Georgia, United States9-12 October 2019.

---

บทความโดย

สุกัลยา ตันติวิศวรุจิ นักวิจัย สถาบันการเรียนรู้ และ บัญญัติ เล็กประเสริฐ อาจารย์ มจธ. ราชบุรี