ประสบการณ์การนำ Gamification มาใช้ในชั้นเรียน

ประสบการณ์การนำ Gamification มาใช้ในชั้นเรียน
(Currency System, An Application of Gamification in Classroom)
ผู้เขียน : คชานนท์ นิรันดร์พงศ์

---

ในช่วงก่อนที่จะเข้าสถานการณ์ COVID-19 นั้น ผมได้มีโอกาสพูดคุยกับอาจารย์แก๊ส (ผศ.ราชวิชช์ สโรชวิกสิต) ซึ่งเป็นผู้สอนวิชา Computer Architecture ของภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ (CPE) อาจารย์แก๊สบอกว่าอยากให้ชั้นเรียนของเขา Active มากขึ้น แต่ด้วยเนื้อหาของวิชาที่มากและเวลาที่จำกัด ถ้าจะให้ปรับการเรียนการสอนเป็น Active Learning แบบเต็มตัวก็เกรงว่าจะทำไม่ได้ เพราะฉะนั้น Intervention ที่เราจะใส่เพิ่มเข้าไปในชั้นเรียนจะต้องรบกวนการเรียนการสอนเดิมให้น้อยที่สุดที่เป็นไปได้ เราคิดกันว่าจะใส่ระบบรางวัลบางอย่างเข้าไปเพื่อกระตุ้นให้นักเรียนอยากมีส่วนร่วมในชั้นเรียนมากขึ้น และด้วยความที่ผมพอทราบมาว่านักศึกษาของ CPE นั้นชอบการเล่นเกมเป็นพื้นฐาน ผมเลยลองเสนอให้ลองเอาแนวคิดของ Gamification ใส่เข้าไปในชั้นเรียน

สิ่งที่ผมกับอาจารย์แก๊สทำนั้นไม่ใช่ Game-based Learning ที่ใช้เกมเป็นสื่อเพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ แต่เป็นการนำเอา Game Element ใส่เข้าไปในชั้นเรียนเพื่อทำให้ทั้งชั้นเรียนกลายเป็นเกม และสิ่งที่เราใส่เข้าไปในชั้นเรียนก็คือระบบเงินตรา

ภายใต้แนวคิดพื้นฐานที่ว่า

 “แต่ละคนนั้นมีความต้องการแตกต่างกันไป รางวัลเดียวนั้นไม่สามารถตอบสนองความต้องการของทุกคนได้ แต่ถ้ารางวัลเป็นเงิน แต่ละคนก็สามารถเอาเงินไปซื้อของที่ตัวเองต้องการได้”

เงินที่ว่านี้ไม่ใช่เงินบาท แต่เป็นสกุลเงินที่สร้างขึ้นมาเพื่อใช้ซื้อสิ่งต่าง ๆ ในชั้นเรียน ผมใช้ชื่อสกุลเงินว่า Gil (อ่านออกเสียงว่า “กิล”) เพื่อเป็นการต้อนรับการมาถึงของเกม Final Fantasy VII Remake ในปี 2020 และเงินกิลนี้นักศึกษาสามารถหามาได้ด้วยการมีส่วนร่วมในชั้นเรียนเป็นหลัก โดยที่นักศึกษาจะได้รับเงินกิลในรูปแบบของ “เหรียญหนึ่งกิล” (One-Gil Coin) ซึ่งบรรจุอยู่ใน “ไหแห่งกิล” (Jar of Gil)

นักศึกษาสามารถใช้เงินกิลที่ตัวเองมีในการซื้อ Item ต่าง ๆ ได้ ซึ่ง Item ที่สามารถซื้อได้นั้นอาจเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกับชั้นเรียน เช่นใบขยายเวลาส่งการบ้าน หรืออาจเป็น Premium Item ที่ไม่เกี่ยวข้องกับชั้นเรียนแต่อย่างใด เช่น บัตรชมภาพยนตร์ เป็นต้น

ในชั้นเรียนวิชานี้ นอกจากจะมีอาจารย์ผู้สอน, ผู้ช่วยสอน (TA), และนักศึกษาแล้ว ยังมีตัวผมอีกคน ซึ่งบทบาทในชั้นเรียนของตัวนั้นคือ Game Master (GM) ที่คอยจัดการและตัดสินใจสิ่งต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบเงินกิล

สิ่งสำคัญในกระบวนการออกแบบ

การออกแบวิธีการที่นักศึกษาจะได้มาซึ่งเหรียญกิลนั้นไม่ง่ายเสียทีเดียว เพราะต้องคำถึงการเคารพในความหลากหลายของบุคลิกภาพและธรรมชาติการเรียนรู้ของนักศึกษา กล่าวคือ นักเรียนที่มีบุคลิกแบบ Extrovert จะต้องไม่ได้รับเหรียญกิลมากกว่านักเรียนที่มีบุคลิกแบบ Introvert มากจนเกินไป นักเรียนที่ชอบเรียนรู้ด้วยการตั้งคำถามจะต้องไม่ได้เหรียญกิลมากกว่านักเรียนที่ชอบเรียนรู้แบบทำความเข้าใจด้วยตนเองมากจนเกินไป วิธีการได้มาซึ่งเหรียญกิลนั้นจึงต้องมีความหลากหลายเพื่อตอบรับความหลากหลายของนักศึกษา นอกจากนี้ระบบเงินตราจะต้องไม่ดึงดูดความสนใจของนักศึกษามากเกินไปจนเสียสมาธิจากการเรียนเนื้อหา ซึ่งเป็นผลลัพธ์การเรียนรู้ที่แท้จริงของวิชา

การได้มาซึ่งเหรียญกิล

วิธีการที่นักศึกษาจะได้รับเหรียญกิลนั้นแสดงไว้ในตารางด้านล่างนี้

วิธีการได้ Gil		Gil ที่ได้
Initial Gil	เปิดชั้นเรียนมาทุกคนจะได้ Gil ขวัญถุง	1	Gil
Pop Quiz	ในชั้นเรียน อาจารย์จะมีคำถามออกมาเรื่อย ๆ ใครตอบคำถามก็จะได้ Gil ไป	1-2	Gils
Good Question	นักศึกษาถามคำถามที่ดีในชั้นเรียน	1-2	Gils
Top Lab Score 1	คะแนนรวมของกิจกรรม Lab ของนักศึกษาช่วงก่อน Mid-term สูงติดอันดับ	1-4	Gils
Top Lab Score 2	คะแนนรวมของกิจกรรม Lab ของนักศึกษาช่วงหลัง Mid-term สูงติดอันดับ	1-4	Gils
Fast Submission	นักศึกษา 10 กลุ่มแรกที่ส่งงาน Lab ก่อนในแต่ละสัปดาห์	2	Gils
Casino	หลังคาบเรียนบางคาบ Casino จะเปิดให้นักศึกษานำ Gil มาเสี่ยงดวงว่าจะเสียไปเลยหรือได้กลับมามากกว่าเดิม	-1-2	Gils
Mid-term Gachapon	หลังจากคะแนนสอบ Mid-term ออก จะมีการแจก Gil จำนวนหนึ่ง นักศึกษาจะเข้าคิวกันมาสุ่มฟรีว่าจะได้เงินไปกี่ Gil ลำดับการเข้าคิวเรียงตามอันดับคะแนนสอบ Mid-term	0-3	Gils

 

ทั้งนี้ ไม่มีกฎห้ามการถ่ายทอดเหรียญกิลระหว่างบุคคล หรือห้ามการแลกเปลี่ยนเหรียญกิลเป็นเงินบาท เราเชื่อว่าสิ่งเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้น แต่ลึก ๆ เราก็อยากจะรู้ว่าถ้ามันเกิดขึ้น อะไรมันจะเกิดขึ้น

การใช้จ่ายเหรียญกิล

การออกแบบ Item ที่นักศึกษาสามารถใช้เงินกิลซื้อได้ก็ไม่ง่ายเช่นกัน ระบบเงินตรานั้นออกแบบมาเพื่อกระตุ้นความมีส่วนร่วมในชั้นเรียน แต่ความมีส่วนร่วมในชั้นเรียนนั้นไม่ใช่ผลลัพธ์การเรียนรู้ของวิชา ดังนั้น Item ที่เหรียญกิลซื้อได้นั้น จะต้องไม่มีผลโดยตรงต่อคะแนนของนักศึกษา ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการประเมินผลการเรียนรู้ที่ผิดพลาดได้

ข้อคำนึงในการออกแบบ item ที่เหรียญกิลซื้อได้

Item ต้องมีความหลากหลายเพื่อตอบสนองความต้องการของนักศึกษาที่หลากหลาย นอกจากนี้ การกำหนดราคาของแต่ละ item ยังต้องคำนึงถึงปรากฏการณ์เงินเฟ้อหรือเงินฝืดอีกด้วย

รายการของ Item ต่าง ๆ และราคาของ Item แต่ละชิ้นแสดงไว้ในตารางด้านล่างนี้

Item ที่สามารถซื้อได้		ราคา
Grade Insurance	ในตอนจบของวิชา ถ้านักศึกษาขาดอีก 1 คะแนนจะได้เลื่อนเกรดขึ้น 1 ขั้น แล้วได้ซื้อ Insurance ไว้ ก็จะได้เลื่อนเกรดอัตโนมัติ	5	Gils
Deadline Extension (Assignment)	ใช้ในการขอเลื่อน Deadline ของการส่ง Assignment ได้ 1 วัน	1	Gil
Deadline Extension (Lab)	ใช้ในการขอเลื่อน Deadline ของการส่งงาน Lab ได้ 1 วัน	1	Gil
Extra Assignment	ซื้อ Assignment เพิ่ม	5	Gils
Quiz 1 Hint for All	ระหว่างเทอมจะมี Quiz 2 ครั้ง ซึ่งยากพอสมควร หากนักศึกษาอยากได้ Hint ของ แต่ละ Quiz ก็ต้องรวมเงินกันมาจ่าย ถ้ารวมได้สำเร็จ ทุกคนก็จะได้ Hint ไป	40	Gils
Quiz 2 Hint for All	ระหว่างเทอมจะมี Quiz 2 ครั้ง ซึ่งยากพอสมควร หากนักศึกษาอยากได้ Hint ของ แต่ละ Quiz ก็ต้องรวมเงินกันมาจ่าย ถ้ารวมได้สำเร็จ ทุกคนก็จะได้ Hint ไป	40	Gils
Lab Summoning Jutsu	ในกรณีที่ทำ Lab แล้วติดขัด นักศึกษาสามารถใช้ Gil เพื่อ Summon อาจารย์มาช่วยให้คำปรึกษาได้	2	Gils
Pre-submission Feedback	ปกติแล้ว นักศึกษาจะได้ Feedback ของงาน Lab หลังจากตรวจให้คะแนนแล้ว แต่นักศึกษาสามารถใช้ Gil ในการขอรับ Feedback เพื่อนำไปปรับปรุงงานก่อนตรวจให้คะแนนได้	2	Gils
Auction for presentation time slot	นักศึกษาสามารถใช้ Gil ในการประมูลลำดับการนำเสนองานหน้าชั้นเรียนได้	?	Gils
Premium Items	เป็น Item ที่ไม่เกี่ยวกับชั้นเรียน เช่น บัตรชมภาพยนต์, ปากกา, ตุ๊กตา, บัตรจับมือ BNK48, เป็นต้น	TBA

 

Reflection

ระบบเงินตราที่ผมและอาจารย์แก๊สใส่เข้าไปในชั้นเรียนนั้น ใช้ไปได้เพียงไม่ถึงครึ่งเทอมก็ต้องหยุดลงเนื่องจากสถานการณ์ COVID-19 เราจึงไม่มีโอกาสได้ประเมินประสิทธิภาพของมันอย่างเต็มขั้น แต่จากการสังเกตในชั้นเรียนเท่าที่ทำได้และการพูดคุยกับอาจารย์แก๊สอย่างสม่ำเสมอ เราได้ข้อสังเกตดังต่อไปนี้

• อาจารย์แก๊สกล่าวว่า ที่ผ่านมาชั้นเรียนของเขาไม่เคย active ขนาดนี้มาก่อน ที่ผ่านมานั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่จะมีนักเรียนมากกว่าหนึ่งคนยกมือขึ้นเพื่อตอบคำถาม แต่ในชั้นเรียนนี้ เป็นเรื่องปกติที่จะเห็นนักเรียนสามคนยกมือขึ้นพร้อมกันเพื่อตอบคำถาม ซึ่งอาจารย์แก๊สได้ใช้โอกาสนี้ในการแสดงให้นักเรียนเห็นว่า คำตอบที่ถูกต้องอาจมีมากกว่าหนึ่ง คำตอบหนึ่ง ๆ อาจจะถูกต้องแล้ว แต่ก็อาจจะมีคำตอบอื่นที่ถูกต้อง และมีประสิทธิภาพกว่า นอกจากนี้อาจารย์แก๊สยังชี้ให้เห็นจุดผิดพลาดในคำตอบของนักเรียนและแก้ไขความเข้าใจในเนื้อหาการบรรยายไปด้วย ซึ่งสิ่งนี้เป็นประโยชน์ต่อนักศึกษาทั้งชั้นเรียน
• มีนักศึกษาประมาณ 30% ที่ไม่มีส่วนร่วมกับระบบเงินตรานี้เลย เราต้องสำรวจกันต่อไปว่าสาเหตุคืออะไร
• Casino ท้ายคาบนั้น เป็นกิจกรรมที่สนุกสนานมากในระดับห้องเรียนแตก
• Item ที่นักศึกษาให้ความสนใจคือ Grade Insurance นักศึกษาที่มีเงินถึง 5 Gils ก็จะซื้อ insurance เก็บไว้

สิ่งที่ต้องพัฒนาต่อ

เนื่องจากระบบเงินตราในชั้นเรียนนี้ถูกยกเลิกกลางคันเนื่องจากสถานการณ์ COVID-19 ทำให้มันยังพัฒนาไปไม่ถึงขีดสุด เรายังอยากจะพัฒนามันต่อไป และอาจขยายผลไปยังวิชาอื่นได้ สิ่งที่เราอาจทำได้คือ

• ออกแบบวิธีการได้เหรียญกิลเพิ่ม โดยใช้ความเห็นจากนักเรียน
• ออกแบบ item ที่ใช้เงินกิลซื้อได้เพิ่ม โดยใช้ความเห็นจากนักเรียน
• Optimise อัตราการได้เงิน และราคาของ item ต่าง ๆ
• ทำ application เพื่อเปลี่ยนจากการได้และการใช้จ่ายเงินกิลผ่านเหรียญจริง เป็นข้อมูลเชิงอิเล็กทรอนิกส์

ความเพ้อฝัน

แน่นอนว่างานนี้เริ่มต้นด้วยความฝันที่จะทำให้ชั้นเรียนสนุกขึ้น active มากขึ้น และงานนี้ก็ทำโดยคนช่างฝันสองคน จึงไม่แปลกที่เราจะฝันไปไกลจนถึงขั้นเพ้อฝัน แน่นอนว่าความเพ้อฝันนี้คงไม่มีโอกาสเกิดขึ้นจริง แต่มันก็เป็นสิทธิ์ของเราที่จะฝัน และความเพ้อฝันของเราก็คือ

• วิชาต่าง ๆ ในภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ต่างก็ใช้ระบบการเงินนี้กันจนเกิดเป็นสกุลเงินมาตรฐานที่สามารถแลกเปลี่ยนข้ามวิชาได้
• ภาควิชาอื่น ๆ นำแนวคิดของเราไปใช้อย่างแพร่หลาย เกิดเป็นสกุลเงินต่าง ๆ และเกิดอัตราการแลกเปลี่ยนระหว่างสกุลเงินขึ้น
• สิ่งที่เราทำนั้นเป็นแรงกระตุ้นที่ทำให้อาจารย์ท่านอื่นมีแรงบันดาลใจที่จะใส่ intervention ต่าง ๆ เข้าไปในชั้นเรียนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้ และทำให้ชั้นเรียนสนุกขึ้น

 

อ่านบทความต้นฉบับได้ที่ https://bit.ly/3rsoiFb