สาระจากกิจกรรม เตรียมพร้อมทักษะดิจิทัล สำหรับอาจารย์ในยุค New Normal
โดย อ.ผนวกเดช สุวรรณทัต นักวิจัย สถาบันนโยบายวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
เรียบเรียงโดย ทีม CELT
1. กฎ 80/20
เพียงแค่เราพยายามเพิ่มขึ้น 20% ส่งผลให้ภาพและเสียงจะชัดขึ้น 80%
ตัวอย่างการนำกฎ 80/20 มาใช้
การที่ผู้สอนใช้กล้องบน Smartphone ในการถ่ายวิดีโอการสอน
หากลองพิจารณาข้อดี-ข้อเสีย ของการใช้กล้องและคุณภาพวิดีโอ ดังนี้
กล้องหน้า
ข้อดี
- ผู้สอนสามารถมองเห็นภาพรวมของวิดีโอที่ถ่ายทำอยู่
ข้อเสีย
- ผู้สอนมักจะมองจอ ไม่มองกล้อง
- คุณภาพวิดีโอมีความละเอียดต่ำ
กล้องหลัง
ข้อดี
- คุณภาพวิดีโอมีความละเอียดสูงกว่ากล้องหน้า
ข้อเสีย
- ผู้สอนจะไม่เห็นตนเอง จึงยากที่จะควบคุมการถ่ายทำได้
หากผู้สอนลองเปลี่ยนจากการใช้กล้องหน้าเป็นกล้องหลัง และหาอุปกรณ์เสริม หรือเทคนิคเล็ก ๆ น้อย ๆ เพื่อแก้ปัญหาการมองเห็นหน้าจอได้นั้น ก็สามารถทำให้คุณภาพของวิดีโอดีขึ้นได้ เช่น การต่อภาพหน้าจอ Smartphone กับจอทีวีที่มีอยู่แล้วที่บ้าน
การสร้าง Green screen ง่าย ๆ
ด้วยการใช้กระดาษสีเขียวแปะผนัง แทนการซื้ออุปกรณ์ฉาก Green screen ราคาแพง
2. การขยาย (ZOOM) ให้ชัด
ควรใช้การขยายหน้าจอ ในขณะที่ผู้สอนต้องการอธิบายวิธีการอย่างเป็นลำดับ เช่น สอนการใช้โปรแกรม เพื่อแสดงสิ่งที่ผู้สอนกำลังอธิบาย รวมถึง การขยาย Cursor ให้ใหญ่ขึ้น โดยผู้สอนควรคำนึงถึงความหลากหลายของอุปกรณ์ที่ผู้เรียนแต่ละคนใช้ เช่น ผู้เรียนบางคนอาจจะใช้โทรศัพท์ในการเรียน ทำให้เห็นหน้าจอขนาดเล็กเท่านั้น
ผู้สอนสามารถเข้าไปตั้งค่าการขยายหน้าจอ และ Cursor ได้ที่ Accessibility ทั้งระบบ macOS และ Windows
3. Eye Contact
ผู้สอนควรพยายามมองกล้อง ไม่เผลอมองที่จอ เสมือนว่ากำลังพูดคุยและสบตากับผู้เรียน
โดยใช้เทคนิคง่าย ๆ คือการใช้ภาพศิลปินที่ชื่นชอบ วางไว้ใกล้ ๆ กล้อง ก็จะทำให้ผู้สอนไม่ละเลยการมองกล้องนั่นเอง
4. Cold Open
การใช้ 10 วินาทีแรกของคลิปวิดีโอเพื่อสร้างความสงสัย การสร้างเรื่องราว หรือตัดคลิปในส่วนที่น่าสนใจมาไว้ตอนเริ่มต้นวิดีโอ เพื่อกระตุ้นการเรียนรู้ของผู้เรียน
5. สรุปท้ายคลิป
การสรุปจะช่วยให้ผู้เรียนตรวจสอบความเข้าใจได้ง่ายขึ้น ควรมีการพูดสรุปหรือมีสไลด์สรุป และอาจมีแบบทดสอบความเข้าใจท้ายคลิป
6. การเลือกกล้อง
Webcam กล้องที่ติดตั้งมาพร้อมกับแล็ปท็อปมักจะมีความละเอียดน้อยและรับแสงได้น้อย หากต้องการวิดีโอที่มีความละเอียดสูง อาจต้องใช้ Webcam ที่มีความละเอียดเพิ่มขึ้น
Smartphone กล้องหลังคมชัดมากกว่า ปิดโหมดกันสั่นจะช่วยให้ภาพกว้างขึ้น
Mirrorless/DSLR เปลี่ยนเลนส์ได้หลากหลาย โดยบางรุ่นจะไม่สามารถบันทึกวิดีโอระยะเวลานานได้ ให้ศึกษาก่อนการซื้อ
Action/Gimbal Cam สามารถเก็บภาพได้กว้าง มีขนาดเล็กสะดวกพกพา เหมาะสำหรับการถ่ายทำวิดีโอเบื้องหลัง เช่น VLOG
7. Script
การเขียนสคริปต์มีหลายรูปแบบ อาทิเช่น :
- เขียนเป็นหัวข้อ
- วาดภาพ
- เขียนละเอียด
- ใส่คิวตบมุก หรือ Sound effect
ผู้สอนสามารถลองเขียนสคริปต์ในรูปแบบที่ตนเองถนัด ทำให้จดจำได้ง่าย และพูดได้คล่อง
สำหรับงานสำคัญ ๆ การเขียนสคริปต์อย่างละเอียดด้วยลายมือจะช่วยให้ผู้สอนสามารถเข้าใจและสื่อสารกับตนเองได้ดีกว่าการพิมพ์ข้อความเพียงอย่างเดียว หากมีการซ้อมพูดและอัดเสียงตนเองเพื่อฟังซ้ำ ๆ ก็จะสามารถช่วยให้ผู้สอนจดจำและพูดได้อย่างเป็นธรรมชาติ โดยไม่ต้องอ่านสคริปต์
8. Checklist
การทำรายการเพื่อป้องกันการลืม เช่น เช็คการเปิดไมค์ก่อนพูด การขออนุญาตบันทึกวิดีโอ เป็นต้น
หากมีทีมงาน หรือผู้สอน 2 คน สามารถให้หนึ่งคนเป็นผู้อ่าน อีกคนเป็นผู้ตรวจสอบได้
9. ทำสไลด์ทีหลังก็ได้
ผู้สอนสามารถทำการบันทึกวิดีโอการบรรยายของตนเองก่อน ให้มีความเป็นธรรมชาติ ไม่เหมือนอ่านสไลด์ จากนั้นค่อยทำสไลด์ ตามประเด็นการพูด เพื่อทำให้วิดีโอดูมีความเป็นกันเองมากขึ้น
ส่วนกระบวนการเปิดสไลด์ บันทึกจอ สามารถทำภายหลังด้วยการ เปิดวิดีโอที่บันทึกไว้เพื่อฟังเสียงจากวิดีโอแล้วบันทึกหน้าจอเพื่อเปลี่ยนสไลด์ ให้ตรงตามจังหวะการพูด หรือซูมให้เห็นจุดเน้น จากนั้นจึงนำมาตัดต่อรวมวิดีโอภายหลังแบบ Picture-in-Picture
10. Embrace Mistakes
ความผิดพลาดจากการสร้างสื่อวิดีโอการสอนนั้น อาจเกิดขึ้นได้ แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือผู้สอนได้พยายามอย่างดีที่สุดแล้ว และแก้ไขสิ่งที่ผิดพลาด ปรับปรุงให้ดีขึ้นในครั้งถัดไป
วิธีแก้ไขวิดีโอที่ผิดพลาด
- Comment ใต้วิดีโอ
- ตัดแปะภาพ/เสียง บนวิดีโอ
- เขียนข้อความว่า *ผิด*
- อัดวิดีโอใหม่เพื่อแก้จุดผิดเก่า
วิธีลดความเสี่ยง
- ไม่อวดอ้างเกินจริงว่าผู้สอนเป็นผู้เชี่ยวชาญในด้านนี้ แต่นำเสนอในลักษณะของการแลกเปลี่ยนและแบ่งปันสิ่งที่ตนเองรู้
- Disclaimers (คำออกตัว) โดยการบอกกล่าวกับผู้เรียนในเบื้องต้นว่าข้อมูลหรือเนื้อหาการเรียนบางส่วนนั้นเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้สอน ดังนั้นผู้เรียนควรใช้วิจารณญาณของตนเองในการนำไปใช้
- เปิดช่องทางการส่งคำทักท้วง เช่น การเปิดวง discussion หรือการเปิดให้ผู้เรียนร่วมแสดงความคิดเห็นใต้โพส
สรุป 10 เคล็ดลับการผลิตวิดีโอการสอน
- กฎ 80/20
- การขยายให้ชัด
- Eye contact
- Cold open
- การสรุปท้ายคลิป
- การเลือกกล้อง
- สคริปต์ (Script)
- Checklist
- ทำ Slide ทีหลัง
- Embrace Mistakes
สาระจากกิจกรรม เตรียมพร้อมทักษะดิจิทัล สำหรับอาจารย์ในยุค New Normal
โดย อ.ผนวกเดช สุวรรณทัต นักวิจัย สถาบันนโยบายวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2564 เวลา 09.00-12.00 น.
ดูวิดีโอย้อนหลังได้ที่ https://bit.ly/3xIGuxf